از نظر ابن­ عربی و آیت الله خمینی، انسان کامل، أعظم و أکمل خلوقات و در بردارنده­ ی جمیع صفات حق و از نظر فرانکل، انسان پیوسته در پی متعالی ساختن حقیقت وجودی خویشتن می­ باشد. این مقاله با هدف بررسی تطبیقی معنویت و سلوک، از منظر ابن­ عربی و آیت الله خمینی و معناگرایی از منظر فرانکل، درصدد بوده است تا با روش توصیفی- تحلیلی وجوه مشترک از معنویت و سلوک را در این سه منظر ارائه دهد. یافته­ های پژوهش حاکی است: از نظر این سه، انسان با سلوک معرفتی خود قادر است به جامعیت فطری خویش آگاه و ساحت فردی مستعد خود را در حرکت استکمالی تا وصول به حقیقت ارتقاء بخشد. این خود ترسیم رجعتِ دایره‌وار از مبدأ تا مقصدِ حقیقت وجودی انسان است. منظور از سیر و سلوک عارفانه­ ی ابن عربی و آیت الله خمینی در این نوشتار «معنویت» بوده که می‌توان آن را با «معناگرایی» فرانکل، هم‌سو دانست. زیرا هر سه منظر، وصول به این مقصود را جز به کشف و شهود درونی میسّر نمی‌دانند. لذا مسئولیت در کنار جامعیت فطری انسان نزد هر سه دارای اهمیت است. عارف انسان کامل را در تحقق تمام و کمال اسماء الهی در نفس او به‌واسطه‌ی سلوک مجاهدانه می‌داند و فرانکل نیز خوداستعلایی را در گرو مسئولیت‌پذیری فرد تعریف می‌کند.

واژگان کلیدی: «ابن عربی»، «آیت الله خمینی»، «فرانکل»، «سلوک»، «معنویت».